بررسی تاثیر فصل سال، کود آلی کمپوست و کود شیمیایی بر گسیل گاز متان از شالیزارها (مطالعه موردی ساری)

مزارع آبگرفته شالیزار یکی از سرچشمه های مهم تولید گاز گلخانه ای متان می باشد. با تغییرات اقلیمی گسترده در سطح زمین، کاهش تولید گازهای گلخانه ای مانند متان امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تغییرات زمانی گسیل متان از شالیزار و اثر ماده آلی کمپوست شده و کود شیمیایی روی این پدیده بود. برای این منظور از سه تیمار (1) تیمار شاهد،(2) تیمار 15 تن کمپوست در هکتار و (3) تیمار 15 تن کمپوست به همراه 100 کیلوگرم کود اوره، سولفات پتاسیم و سوپر فسفات تریپل در هکتار به عنوان تیمارهای آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار استفاده شد. در تاریخ 25 خرداد ماه نشاء گیاهان برنج رقم طارم در مزرعه انجام گرفت. برای جمع آوری هوای گسیل شده از شالیزار از روش اطاقک های بسته استفاده شد. این اطاقک ها به شمار 9 عدد از جنس شیشه در ابعاد 70*30*30 با پایه های فلزی 10 سانتیمتری ساخته و در تاریخ 4/4/90 در زمین نصب گردید. هوای اطاقک ها در فاصله زمانی یک هفته ای بوسیله یک پمپ مکنده و باطری 12 ولتی جمع آوری شد. نمونه ها به تبریز ارسال شده و بوسیله دستگاه گاز کروماتوگرافی(gc) مقادیر متان نمونه ها قرائت گردید. پردازش داده ها نشان داد که گسیل گاز متان در تیمارهای آزمایشی با گذشت زمان افزایش یافته و پس از رسیدن به یک نقطه اوج شدیدا رو به کاستی می گذارد. دوره کاستی مربوط به زمانی است که آبیاری مزرعه قطع شده و خاک رو به خشکی می نهاد. همبستگی بین تیمارها در سطح معنی داری 01/0، بسیار معنی دار بود. از سویی دیگر، مقایسه میانگین ها نشان داد که در دوره ای که زمین پرآب بود، بین تیمارها اختلاف معنی داری مشاهده شد در حالیکه در دوره ای که آبیاری دوره ای استفاده می شد بین تیمار2 و 3 هیچ گونه اختاف معنی داری مشاهده نگردید. همچنین همبستگی بین تیمارها در مقادیر تجمعی متان بسیار بالا بود بیشترین مقدار گاز گسیل شده مربوط به تیمار3 بود که نتیجه اثر توام ماده آلی و کود شیمیایی است. این پژوهش نشان داد که به ازاء افزودن 1 درصد کربن آلی به خاک شالیزار، 45/0 میلی گرم به تولید فصلی متان اضافه می شود. همچنین مشخص شد که فرآیند تولید متان در شالیزار شدیدا به وجود آب در زمین وابسته است و با خروج آب از زمین و شرایطظرفیت زراعی مقدار تولید متان شدیدا کاهش می یابد. عملکرد تیمارها اختلاف معنی داری را نشان داد، بطوریکه میزان عملکرد تیمار2، دو برابر تیمار شاهد و عملکرد تیمار3، دو برابر تیمار2 بود.